Өмнөд Америк дахь уугуул хүмүүсийн тоо:
Мексикт-25.7 сая буюу хүн амын-21.5% /2015 он/
Перуд-6.0 сая буюу хүн амын-26.0% /2017 он//
Гватемалд-5.9 сая буюу хүн амын-43.6%
Боливид-11 сая буюу хүн амын-66.0%
Эквадорт-5 сая буюу хүн амын-25.0% .
/Латин Америкийн орнуудад дахь местисо буюу эрлийзүүд гэгдэж ирсэн хүмүүсийн ихэнх нь үнэн хэрэгтээ уугуул хүмүүс, тэднийхэн гени давамгайлсан хүмүүс болохыг сүүлийн үеийн генетикийн судалгаанууд харуулж байгаа ажээ/
Харин уугуул хүмүүс олонхи/66%/ хэвээр байгаа цорын ганц улс Боливи. Уугуул хүмүүс нь голдуу кечуа, аймара омгийнхон.
Боливи бол хүн амын 15%- аас ч цөөн европ цагаачдын удам уугуул хүмүүсийг гадуурхан, доорд үзэн амьдарч ирсэн улс.
Túpac Katari(1750–1781.11.15)-Уугуул хүмүүсийн бослогын удирдагч.
Түүний сүүлчийн өгүүлбэр "-Nayawa jiwtxa nayjarusti waranqa waranqanakawa kutanipxa."/"-Би өнөөдөр үхэвч бид сая саюулаа эргэж ирнэ"/нь байв.
Зураг дээр: аймара хүмүүс амьдардаг улсууд. Энэ ард түмэн Боливид-2.0 сая , өмнөд Перу-0.6 сая, хойд Чили-1.5 сая, Аргентинд амьдардаг.
Зураг дээр: Ла Пас хот-Боливийн нийслэл. Хамгийн өндөрт байрласан нийслэл хот. Дэлхийн аймара нарын нийслэл ч гэгдэх болсон.
Зураг дээр: Кечуа ард түмэн амьдарч байгаа улсууд. Монголд Quechua гэдэг франц майхныг мэдэхээс биш энэ хүмүүсийн тухай мэддэг сонирхдог хүн мэдээж маш ховор болов уу. 2012 оны байдлаар кечуа нар Перуд 13 сая, Эквадорт 6 сая, Боливид 4 сая, Аргентинд 1.5 сая , Колумбид 40 мянга, Чилид 14 мянга байжээ.
Зураг дээр: Cochabamba бол Андийн нурууны нэгэн хөндийд байдаг кечуа индианчуудын гол хот.
Боливийн Ерөнхийлөгч Эво Моралес 2006.1.22- 2019.11.10./бараг 14 жил/
Америк тив европчуудад эзлэгдсэнээс хойш 500 жилийн дараа анх удаа ерөнхийлөгч болсон уугуул ерөнхийлөгч бол Эво Моралес бөгөөд 14 жил зүтгэснийх нь түүнийг Боливид ноёрхож ирсэн европ гаралтнууд, гадаадын хүчний тусламжтайгаар түлхэн унагасан билээ.
Өмнөд Америк дахь анхны уугуул Ерөнхийлөгч. Аймара омогынх. Өндөр-180см. Хахуульд автдаггүй. Хувийн амьдралдаа тансаглах сонирхолгүй.
1782.11.15: уугуул хүмүүсийн бослогын удирдагч Тупак Амару алагдав.
1967.10.09: их хувьсгал хийх гэж мөрөөдсөн Че Гевара алагдав.
2019 оны 10-р сард европ гаралтнууд АНУ-ын дэмжлэгтэйгээр үймээн үүсгэж Моралесийг түлхэн унагаав.
Мариeнe Aнez түр Ерөнхийлөгч.
Анез: "зэрлэгүүд"ийг эрх мэдэлд хүргэж болохгүй хариуд хэмээн уриалсны ..
Моралес: -Тиймээ бид зэрлэгүүд яагаад гэвэл бид уугуул хүмүүс, бид тариаланчид, үйлдвэр, уул уурхайн ажилчид, үйлдвэрчний гишүүд... гэсэн юм.
Ерөнхийлөгчөө зайлуулагдахад уугуул хүмүүсийн орон даяар эсэргүүцлийн хөдөлгөөн
2020.10.18- Луйс Арсе Боливын Ерөнхийлөгч болов. Моралесийн 3 дахь хугацаанд Сангийн сайд байсан, МАС-хөдөлгөөнийх нь гишүүн, Дэлхийн Банкны гишүүн. Дараа өдөр нь Моралес 11 сарын дүрвэлтээс эх орондоо эргэн ирэв.
2021.3.13-Нэг жилийн турш Боливийн түр ерөнхийлөгч байсан, европ гаралтны төлөөлөл-Aнез хоригдов.
-Эво Боливийг бараг апартейд улсаас ямарч байсан дээр нийгэм болгон хувиргасан/-Еvo did transformed Bolivia from almost an apartheid state into something better/
/Morales made history as the first native Indian to be elected as president in 2006. Although two thirds of the 11 million Bolivians are indigenous, they had been ruled by a tiny (15 per cent of the total population) white elite of European descent in the last five hundred years/
https://www.theweek.in/news/world/2020/10/28/luis-arce-presidential-win-triumph-indigenous-pride-bolivia.html/
Моралес ерөнхийлөгч байх үед 2006 онд 13% бичиг үсэггүй байдал 2018 онд 2.4% болж, 60.6% байсан ядуурал энэ хугацаанд 34.6% болж буурчээ.
/Whilst Morales was President illiteracy in Bolivia fell from 13% in 2006 to 2.4% in 2018. Poverty fell from 60.6 to 34.6 in the same period.../"The choise is clear"/
зураг дээр: Бяцхан Аймара
2009 оны 4-р сард Боливийн аюулгүйн хүчнийхэн тансаг зочид буудлын өрөөнөөс Эво Моралесыг алах зорилготой хуйвалдсан 3 хүнийг баривчлав. Өөр 2 хуйвалдагч баригдаагүй гэнэ. Хуйвалдагчдын 4 нь зүүн Европын хэт барууныхантай холбоотой бол Ирландын хэт баруунтан Майкл Двайер нь Санта Крузэд 6-хан саруун өмнө ирсэн ажээ.
/In April 2009, a special unit of the Bolivian security services barged into a luxury hotel room and cut down three men who were said to be involved in a plot to kill Evo Morales. Two others remained on the loose. Four of the alleged conspirators had Hungarian or Croatian roots and ties to rightist politics in eastern Europe, while another was a right-wing Irishman, Michael Dwyer, who had only arrived in Santa Cruz six months before/.
Зураг дээр: Боливид 2009.4.16-ны өглөөний 4 цагт Санта Круз хотын 5 одтой "Las Americas" зочид буудалд алагдсан 24 настай Michael Dwyer.
Зураг дээр: Эво Моралес жил дүрвэсний дараа эх орондоо эргэн ирэв.
105. Нийтлэлч Алхан Болд. "Өглөө босоод эздийг нь гадуурхав...".
-Эво Боливийг бараг апартейд улсаас ямарч байсан дээр нийгэм болгон хувиргасан/-Еvo did transformed Bolivia from almost an apartheid state into something better/
1980-аад онуудад Бoливийн нутаг дэвсгэрийн 66%-нь хүн амын 0.22% -ийг эзэлдэг европ гаралтнуудын өмч байв.
Хүн амын 15%-ийг эзэлдэг европчуудын удам Боливийг сүүийн 500 жилийн турш удирдаж ирсэн юм. Та хар газрын зургийн хар, Болив бол далайд гарцгүй 2-хон улсын нэг, Өмнөд Америкдаа. Дээрэлхүүлсний ул мөр.
Дэргэд нь байгаа Чили хамаг далайн эргийг нь хаачихсан. Уугуул хүмүүсийг туйлын ядуу байлгаж чадсан цөөхөн европ гаралтнууд нь агуу хүмүүс байв.
Боливид эзлэн түрэмгийлэгч европчуудын үр сад төр, засаг, эдийн засаг, цэрэг, цагдааг атгаж ирсэн уламжлалтай. Уугуул хүмүүс нь 1952 оноос л сонгуульд оролцох эрхтэй болсон. Бараг л Өмнөд Африк шиг апартейд улс байв.
-----------------------------------------------------------
500-н жилийн өмнөөс европчууд Америкийг тивийг эзэлж эхэлнээс хойш, 100 сая уугуул хүн өвчнөөр болон тэдний хавчлага, хядлагын улмаас үхсэн гэдэг.
By 1900, the indigenous population in the Americas declined by more than 80%, and by as much as 98% in some areas. The effects of diseases such as smallpox, measles and cholera during the first century of colonialism contributed greatly to the death toll, while violence, displacement and warfare by colonizers against the Indians contributed to the death toll in subsequent centuries.[26] As detailed in American Philosophy: From Wounded Knee to the Present (2015),
-------------------------------------------------------------
Болив бол Aмерик тивд уугуул хүмүүс нь олонхи хэвээр байгаа сүүлчийн улс: 2019 онд 14.5 сая хүнийх нь 66% нь өөрийгөө кечуа/quechua/, аймара, гуарани овгийн уугуул хүн гэж үзэж байв. Одоогоор Боливид уугуул хүмүүс-индианчууд нь АНУ-нх шиг Апачи нисдэг тэрэг мэт болоогүй байна.
Америк тивийн түүхэнд энд удаа -2006 онд уугуул хүн ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон түүхэн үйл явдал болсон. Тэр хүн нь Эво Моралес. 14 жилийн дотор тэр дундаж цалинг 100 доллараас 300 долларт хүргэж, Боливын нийгэм бас анх удаа дундаж давхаргатай болсон билээ. 2006 онд Ерөнхийлөгч болонгуутаа Моралес угуул олонхийн төлөө бодлого явуулсныхаа төлөө, хий болон бусад байгалийн баялагыг төрийн өмч болгосныхоо төлөө Боливийг атгаж ирсэн европ гаралтай цөөнхөд Иве Моралес таалагдаагүйгээсээ болж эх орноосоо тутаан гарахад хүрсэн юм.
Боливид ноёлж ирсэн европ гаралтай элитүүдийн төлөөлөгч Жанин Aнез Чавес өөрийгөө шилжилтийн үеийн ерөнхийлөгчөөр зарлахийн өмнөхөн уугуул хүмүүсийн соёлыг "satanic" хэмээн нэрлэн, тэдний хүү Могалесийг "poor indian" хэмээн твиттертээ доромжлон бичиж байв. Тэр 2013 онд энэ авгай "/Morales made history as the first native Indian to be elected as president in 2006. Although two thirds of the 11 million Bolivians are indigenous, they had been ruled by a tiny (15 per cent of the total population) white elite of European descent in the last five hundred years/.
АНУ 2019 онд Моралесийг цэргийнхнээр нь түлхэн унагаалгасан гэдэг. Түүнийг дэмжигч нэгэн Guardian сонины сурвалжлагчид: -Еvo did transformed Bolivia from almost an apartheid state into something better... гэж хэлж байна.
Большевикуудаас тутаасан орос, польш, сербүүд Монгол, Манжуур, Шинжаанаар дамжин дамжин Америк, Австрали, Европ битгий хэл Аргентин, Бразили, Уругвай, Парагвайд, бас Боливид очиж суурьшсан юм.
Цахилгаан машины зайд ашиглагддаг хамгийн хөнгөн метал лит-ийн нөөцийн 50% нь ганцхан Боливид байдаг. Боливи орлогынхоо ихэнхийг 30-аад талбайгаас олборлож, Бразил, Аргентинд наймаалдаг хийгээс олдог. 2020 oнд бас нэг том хийн талбайг илрүүлжээ.
"La première fois que je me suis rendu en Bolivie, c’était en 2006, Evo Morales venait d’arriver au pouvoir. Les femmes cholitas vendaient alors des pommes de terre sur les marchés ou des gâteaux dans la rue. Avec leurs longues tresses, leurs grandes écharpes multicolores, leurs jupes aux teintes vives, leurs chapeaux melon, on les remarquait! Mais on ne les voyait jamais dans un autre type de métier.
Je suis retourné régulièrement dans le pays. Peu à peu, j’ai remarqué que les étoffes des vêtements traditionnels changeaient. Elles se faisaient plus belles et plus précieuses. A l’origine, ces tenues venaient des campagnes, et celles qui les portaient étaient nées dans un milieu pauvre, n’avaient pas été à l’école. Mais là, manifestement, certaines avaient des moyens. En quelques années, elles avaient gagné un pouvoir économique sans avoir succombé à la mode occidentale. C’est cette histoire que j’ai eu envie de raconter, celle de la révolution des cholitas.
...J’ai également rencontré deux journalistes. Il y a dix ans, c’était impossible d’imaginer une cholita journaliste! Sonia Quispe, qui vient d’un village de l’Altiplano, est arrivée à El Alto enfant. Elle voulait étudier la communication, mais à l’université de La Paz on n’a pas voulu l’inscrire. “Ce n’est pas un endroit pour les cholitas, s’est-elle entendu dire. Retourne dans la rue.” Elle a fini par être acceptée à l’université publique d’El Alto. Là-bas, la plupart des étudiants sont indigènes....".https://www.polkamagazine.com/cholitas-revolution-en-jupons-et-chapeaux-melon/
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.