Баатарууд-6

 

Цэндийн Олзвой/1914-1941.9.03/
Ховд аймгийн Манхан суманд 1914 онд төрсөн. Цэргийн албанд 1937 онд татагдан ирж Тамсагбулаг дахь 6 мд-ийн 17 мх-нд хөнгөн пулемётчинаар алба хааж, 1939 оны Халхын голын дайнд оролцож “Онц гарамгайгаар гайхамшигт гавьяа зүтгэлийг байгуулсан” учир БНМАУ-ын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1939 оны аравдугаар сарын 21-ний өдрийн 71 дүгээр хурлын тогтоолоор БНМАУ-ын баатар цол хүртэн Цэргийн гавьяаны I зэргийн одонгоор шагнуулжээ. 1940 оноос ЦЕС-ийн морин дивизионы сэлэмт ангид суралцаж байсан. 1941 оны есдүгээр сарын 3-ны өдөр хүнд өвчнөөр нас баржээ. 

--------------------------------------------------------------------------
Монгол Улсын Баатар Хоролын Дамба/1919-1943.7.30/.


Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын Уртын хоолой хэмээх газар төрсөн. Эрдэнэцагааны отрядод цэргийн албанд очиж, цэргийн эрдэмд суралцан, тасгийн даргаар дэвшин, бага дарга болжээ. Буудлагын зэвсгийг чадамгай эзэмшин, салбарын буудлагын аваргаар байнга шалгарч байсан. Онц буудагч юм. 1943 оны эхээр 5-р отрядын Даяннуурын заставт шилжин албаа хаав.
1943 оны 7 сарын 30-нд Шарговийн Багадаваатын харуулд ахлах түрүүч Д.Намнангийн удирдлагад байлдагч Сандуйжавын Балжир, Рандалын Лувсанпүрэв нарын хамт гарчээ. Гэтэл хилийн манааг Хасагийн 100 гаруй дээрэмчид бүслэн довтолж, хүч тэнцвэргүй ширүүн байлдаан болов. Нөхөд нь дайсантай эрэлхэг зориг гарган байлдсаар амь насаа алдаж тэр цор ганцаар үлдэж, зүүн гараа хуга буудуулсан ч тулалдсаар байж амь үрэгдсэн байна.
Энэ байлдаанд оролцсон дайсны этгээд хожим нь манай талд олзлогдон мэдүүлэхдээ “Бид 1943 оны 7 сарын 30-нд 100 гаруй хүмүүс танай хилийн манааг баривчлах зорилгоор ирсэн боловч 3 нь дараалан алагдаж үлдсэн нь толгой өндийлгөхгүй буудаж байгаад өөртөө зэвсэг хэрэглэсэн. Үнэхээр баатар хүн байсан тул бид заншил ёсоор “Баатар болцгооё” гэж цуснаас нь амссан. Хоёр цэргийн амийг төлж өгье” гэжээ.
Х.Дамбыг АИХТ-ийн 1961 оны 270-р зарлигаар Монгол улсын баатар цолоор нэхэн шагнаж, 1973 онд ХЦ-ийн 40 жилийн ойг тохиолдуулан хилийн 0130-р ангийн ...-р заставыг түүний нэрэмжит болгосон. Төрсөн нутаг Хэнтийн Өмнөдэлгэрт хөшөөг нь босгожээ.
Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын Уртын хоолой гэдэг газарт төрсөн. 19 нас хүртлээ мал маллаж байгаад цэргийн албанд ирж Эрдэнэцагааны отрядод цэргийн эрдэмд суралцан бага дарга болсон. Буудлагын зэвсгийн чадамгай эзэмшин "Онц буудагч" цол хүртэн салбарын дарга болж байв. Хил хязгаарыг хамгаалсан 5 жилд олон удаа хил зөрчигч барьж, дайсны зэвсэгт эсэргүүцэлтэй хэд хэдэн удаа тулгарч байв. 1943 оны эхээр V отряд Даяннуурын заставд шилжин ирж, VII сарын 30-нд Шарговийн Багадаваатын харуулд ахлах түрүүч, Д.Намнангийн удирдлагад бага дарга Х.Дамба, байлдагч С.Балжир, Р.Лувсанпүрэв нар гарчээ. Гэтэл хилийн манааг хасагийн 100 гаруй дээрэмчид бүслэн довтолж, хүч тэнцвэргүй ширүүн тулалдаан болов. Нөхөд нь дайсантай эрэлхэг зориг гарган байлдсаар амь үрэгдэж, тэрээр ганцаар үлдэн зүүн гараа хуга буудуулсанч тулалдсаар байгаад амь үрэгдсэн байна. Энэ байлдаанд оролцсон этгээд хожим нь "Бид 1943 оны VII сарын 30-нд 107-уулаа тнай хилийн манааг баривчлах зорилгоор ирсэн боловч 3 нь дараалан алагдаж, үлсэн нь толгой өндийлгөхгүй буудаж байгаад өөртөө зэвсэг хэргэлсэн. Үнэхээр баатар хүн байсан тул бид заншил ёсоор баатар болцгооё гэж цуснаас нь ассан. Хоёр цэргийн амийг төлж өгье" гэжээ. АИХТ (Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгч)-ийн 1961 оны X сарын 17-ны өдрийн 270-р зарлигаар МХЗЭ (Монголыг Хувьсгалт Залуучуудын Эвлэл)-ийн 40 жилийн ойгоор Х.Дамбад Монгол улсын баатар цол нэхэн олгожээ. АИХТ (Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгч)-ийн 1973 оны IX сарын 17-ны өдрийн 216-р зарлигаар Хилийн цэргийн 40 жилийн ойг тохиолдуулан Хилийн V отрядын Шарговийн 2-р заставыг түүний нэрэмжит болгон мөнхжүүлсэн юм. 
-----------------------------------------------------------------------------------
Mонгол Улсын Баатар Самданжамцын Лхагвадорж/1919-1948.6.02/
Булган аймгийн Сайхан суманд төрсөн. 1927-1931 онд бага сургууль, 1939-1941 онд ДЯЯ-ы төв сургуульд суралцан төгссөн. 1941-1948 онд Замын -Үүдийн отрядын 3-р заставын дарга, 1948 онд Бодончийн 6-р отрядын штабын хилийн албаны туслахаар ахмад цолтой алба хааж байгаад 1948 оны 6 сарын 2-нд Мэргэн ууланд болсон байлдаанд амь үрэгдсэн юм. Тэр Япон, Гоминдан, Манж-гогийн дайнчдын элдэв өдөөн хатгалга, зэвсэгт халдлагыг цаг тухайд нь няцаан, тагнул туршуулуудыг илрүүлэн баривчилж байв.

Зарим гавъяаг дурвал: 1941 оны 12-р сард хилийн манаагаа шалгаж яваад дайсны тагнуул 3 этгээдтэй тулгаран, эрэлхэг зориг гарган дайрч заримыг нь шархдуулан баривчилсан, 1942 оны 4-р сард хилийн манаанд үүрэг гүйцэтгэж байхдаа дайсны морин уналгатай 2 тагнуулыг илрүүлэн отож байгаад гэнэт атаклан, нэгий нь бууныхаа бөгсөөр цохиж унаган, нөгөөг нь баривчилжээ. Удаа дараа тагнуул баривчлан, үнэтэй мэдээ олж авах бололцоо олгосон тул 1942 онд УБХТ-ийн тогтоолоор “Байлдааны гавъяаны медаль”- иар шагнуулсан байна. 1942 онд нэг цэргийн хамт манаанд явж байгаад Японы морьтой 7 тагнуулыг илрүүлэн тэдэнтэй байлдан 3-г нь амьдаар барьж, 4-г нь шархдуулан баривчилжээ.

ДЯЯ-ы сайдаас Маршал Х. Чойбалсанд С.Лхагвадоржийн удирдсан застав Японы тагнуул, туршуулуудыг олон удаа эрэлхэгээр баривчлан авч байсан  хэмээн илтгэжээ. Удирдсан застав нь 1941-43 онд 34 тагнуул илрүүлэн баривчилсны 9-ийг нь өөрөө барьж, 14 хилчин нь одон, медалиар шагнагдсан байна.

1945 оны 2-р сард Дорноговийн Баянмөнх сумын нутагт Хэнтий, Төв, Дорноговь аймгуудын 70 гаруй мянган адуу үргэлжилсэн цасан шуурганд хөөгдөн хил давах гэж байсныг 3 өдөр, шөнө тэмцэлдэн тогтоож эргүүлжээ. 1945 онд УБХТ-ийн тогтоолоор “Хөдөлмөрийн гавъяаны улаан тугийн одон”-гоор шагнуулсан байна.

1948 оны 6 сарын 2-нд нутгийн 2 ард, морин дивизоны офицер Чогров нарыг буудаж алаад, хилчдээс амьд хэл олзлох зорилготой явсан ”Оспаны 22 баатар” гэгчтэй Мэргэн ууланд баатарлагаар тулалдаж яваад амь үрэгджээ.

С.Лхагвадоржид УБХТ-ийн 1949 оны тогтоолоор “Улсын баатар” цол нэхэн хүртээж, БНМАУ-ын СнЗ-ийн 1949 оны 5-р тогтоолоор Улсын баатар С.Лхагвадорж, Б.Тэгшээ, Л.Даваадорж нарын дурсгалд зориулан Ховдын Алтай суманд хөшөө босгов. 1970 онд Булган аймгийн төвд хөшөөг нь босгож, алба хааж байсан Дорноговийн отрядын Үзүүр-Усны заставыг АИХТ-ийн 1973 оны 217-р зарлигаар мөн Хууль сахиулах их сургуулийн Хилийн албаны  сургуулийг НИТХ-ын 2006 оны 139 дүгээр зарлигаар тус тус түүний нэрэмжит болгожээ.

--------------------------------------------------------------------

Монгол Улсын Баатар Баянбалын Тэгшээ/1926-1948.7.08/

Ховд аймгийн Чандмань суманд төрсөн. 1946 онд цэрэгт татагдан Ховдын отрядод алба хаасан ба цагийн байдал нэн хурцадсан тул олон удаагийн тулгаралт, байлдаанд оролцож тагнуулын үүрэг даалгаврыг удаа дараа сайн гүйцэтгэж байсан.

1948 онд ахлах дэслэгч Г. Хаянхярваагийн удирдлаганд 10-уул Бүдүүнхаргайтад хилийн манаанд гарч байхдаа Гоминданы цэргийн миномёт, хүнд хөнгөн пулемётоор зэвсэглэсэн 130 гаруй хүнтэй давуу хүчний эсрэг алтан амиа өргөжээ.
Тасгийн дарга Гиваан, туслах наводчик Даваадоржийн хамт хойт өндөрлөгт хориглон дайсанд хохирол учруулсан ч, газрын бартаа хүний олон, зэвсгийн хүчний давуугаар дайсан хилчдийг бүслэн амьдаар нь барихаар дайрахад нь эцсийн гранатаа тэслэн хамт амь үрэгджээ. Түүний баруун хөл нь  миномётын суманд өртөн тасарч, яс нь ёрдойн гарч газар зурагдсаар мөлийж чөмгөнд нь шороо чулуу чихэгдсэн, 15х15м газар цусаа гоожуулан тулалдсан байдалтай, пулемётын сум нь дууссан тул буугаа  хад саван эвдээд амь үрэгдсэн байжээ.
УБХТ-ийн 1949 оны 6-р хурлын тогтоолоор МУ-ын баатар цол нэхэн шагнаж, Засгийн газрын 1998 оны 169-р тогтоолоор  хилийн 0130-р ангийн ...-р заставыг ХЦ-ийн 65 жилийн ойгоор түүний нэрэмжит болгосон.

///////////
Б.Тэгшээгийн минийн хэлтэрхий баруун хөлийг тас цохиж, зөвхөн шөрмөсөн дээрээ тогтож байсан.. хөлөө чирэн хад чулуун дундуур мөлхсөн байсан нь .." тэр газар хийсэн үзлэгээр тогтож байсан юм ..\ Монголын Ардын Армийн улс төрийн газрын цэргийн түүхийн тасаг 1971 он\
/////////////


"...Мундаг баатар хүний дүр бүтээх нь маш өндөр хариуцлага шиг санагдсан. Баруун нутгийнхан дунд Баянбалын Тэгшээ гэх эрхмийг мэдэхгүй хүн гэж байхгүй. Түүнд өөрт нь зориулсан дуу, хөшөө, шүлэг, найраглал бий. Баянбалын Тэгшээгийн хүрэн халзан морь гээд моринд нь хүртэл дуу бий. Ховд аймгийн 10 жилийн сургуулийн түүхийн хичээлд 10 баатар, Байтаг Богдын тулалдааны талаар ч тусгагдсан байдаг. Тиймээс дүрийн судалгаандаа ач холбогдол их өгч, нарийн судлахыг хичээсэн. Харамсалтай нь судалгаа хийхэд нэлээд гацалттай байсан. Үр хүүхэд байгаагүй учир асууж тодруулах боломжгүй. Б.Тэгшээгийн фото зураг байхгүй, аман хар зураг байсан. Түүнчлэн, түүх баатруудын бараан талыг дурсдаггүй. Түүний намтарт хар бараан зүйл ганц ч тусгагдаагүй бөгөөд дандаа сайн талаас нь харуулсан судалгаа миний гарт ирсэн. Тиймээс дэлгэрүүлж судлах шаардлага гарсан. Өөрийнхөө хувьд их хичээж ард нь гарлаа. Одоо үзэгчид л үнэлэлт, дүгнэлт өгнө дөө.http://itoim.mn/article/YXqBO/12017
///////////////
-------------------------------Афганистанд амь үрэгдсэн монголчууд\дутуу\:
А. Буриадууд: 
1. Гунжитов Ринчин-Дондок Цыбикжапович\1961-1980.4.06\
2. Холудоров Александр Дармаевич\1960.4.26-23-1980.4.23\
3. Хахалов Вадим Николаевич\1932. 12.03-1981.9.05\
4. Батуев Батожан Бимбаев\1952.3.23-1982.7.03\
5. Ванданов Максим Петрович\1966.01.31-1984.5.04\
6. Мулонов Анатолий Максимович\1965.02.10 -1984.11.20\
7. Санжиев Батор Сандакдоржиевич\1966.01.02-1986.01.13\ 
8. Циренов Николай Циренович\1966.6.08-1986.10.19\ 
9. Ябжанов Павел Петрович\1969.7.29-1988.9.28\ 
......
Б. Халимагууд:
1. Бадякаев
2. Бараев Эдуард Михайлович\1963.8.06-1982.5.07\
3. Булинов Баатр Сергеевич\1963.8.03-1982.7.28\  
4. Бураев Петр Николаевич\1963.8.02-1982.11.03\
5. Бушенов
6. Сарангов Николай Басангович\1966.4.22-1985.8.25\
7. Доржиев Олег Борисович\1967.10.16-1987.7.02\
..........
------------------------------------------------------------------------------------------
http://military-kz.ucoz.org/publ/sovetskij_kazakhstan/afgan1/kapchagajskij_batalon/8-1-0-165
Батуев Батожан Бимбаев\1952.3.23-1982.7.03\:
Капитан, заместитель командира роты СпН по полит.части. Родился 23.03.1952 г. в с. Оронгой Бурятской АССР. Выпускник НВВПОУ 1974 г. В Республике Афганистан с февраля 1980 г. Неоднократно принимал участие в боевых операциях. 03.07.1982 г. в р-не н.п. Руха провинции Парван возглавлял группу СпН, которая при подходе к подножию высоты была обстреляна противником. Во время штурма высоты погиб от осколков снаряда. Награжден орденом Красной Звезды (посмертно). Похоронен в родном селе.





Офицеры 1-й разведроты СпН. Меймене, осень 1981. 
С автоматом ротный - ст.л-нт Матвейчук, далее замполит - ст.л-нт Батуев Батожан Бимбаевич (погиб 3 июля 1982 года в Панджшере), командиры групп ст.л-нты (выпускники АВОКУ-78) - Шатемиров Таалайбек Бейшекеевич, Агзамов Алишер и Усенов Мирбек Акишевич.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ванданов Максим Петрович\1966.01.31-1984.5.04\


-----------------------------------------------------------------------------------------------
Булинов Баатр Сергеевич\1963.8.03-1982.7.28\


Булинов Баатр родился в городе Элиста Калмыцкой АССР. Калмык. 
   Работал на автотранспортном предприятии № 1 в Элисте.
   В Вооружённые Силы СССР был призван 22 октября 1981 года Элистинским ГВК.
   В Афганистане с января 1982 года. Служил в в/ч п.п. 51932. Принимал участие в боевых операциях.
   28 июля 1982 года мотострелковый батальон, при выдвижении на помощь подразделению, ведущему тяжёлый бой в окружении, был обстрелян противником. Умело ведя огонь из пулемёта по огневым точкам, Булинов обеспечил возможность главным силам батальона развернуться в боевой порядок и отразить нападение.
   В этом бою рядовой Булинов погиб.
   За мужество и отвагу награждён орденом Красной Звезды (посмертно).
   Похоронен на городском кладбище Элисты.


------------------------------------------------------------------------------------------------ 
Циренов Николай Циренович\1966.6.08-1986.10.19\:




---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Доржиев Олег Борисович\1967.10.16-1987.7.02\


------------------------------------------------------------------------------ 


ХОЛУДОРОВ Александр Дармаевич, рядовой, стрелок, род. 26.4.1960 в с. Шулуты Тункинского р-на Бурят. АССР. Бурят. Работал в колхозе им.В.И.Ленина.
В Вооруж. Силы СССР призван 18.11.78 Тункин-ским РВК.
В Респ. Афганистан с дек. 1979.
Погиб при выполнении боевого задания 23.4.1980.
За мужество и отвагу нагр. орд. Красной Звезды (посмертно).
Похоронен на родине.
Его имя высечено на памятнике воинам-интернационалистам, воздвигнутом в центре с. Шулуты.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

МАНДЖИЕВ Вячеслав Мутаевич, сержант, ком-р мотострелк, отделения, род.31.8.1964 в пос. Первомайский Приютненского р-на Калм. АССР. Калмык. Учился в с.-х. ин-те в г. Ставрополь.

В Вооруж. Силы СССР призван 25.6.84 Ленинским РВК Ставрополя.

В Респ. Афганистан с окт. 1984.

В ходе боевой опер-и в горах Лоркох 25.12.1984 действовал в составе штурм, группы, умело командуя мотострелк, отделением.

Во время штурма М., заметив, что засевший в пещере мятежник целится в ком-ра взвода, заслонил его своей грудью.

Полученное ранение оказалось смертельным, и М. скончался на руках у спасенного им ком-ра.

За высокую воинскую доблесть, мужество и отвагу нагр. орд. Красной Звезды (посмертно).

Похоронен в родном поселке.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 
Мулонов Анатолий Максимович:


-------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Хахалов Вадим Николаевич\1932. 12.03-1981.9.05\

3 декабря 1932, ст. Мозгон, Читинская область (ныне Забайкальский край — 5 сентября 1981, Афганистан) — советский военачальник, генерал-майор ВВС, Заслуженный военный лётчик СССР. Воевал в Афганистане.

В Вооружённых Силах СССР с 28 сентября 1951 г. Окончил Сталинградское ВАУЛ. Выпускник Военно-Воздушной академии имени Ю. А. Гагарина. Прошёл путь от курсанта до генерал-майора авиации.
Последнее место службы перед командировкой в Афганистан — должность заместителя командующего ВВС Туркестанского военного округа по истребительной авиации — начальник отдела.
В Афганистан В. Н. Хахалов прибыл в июле 1981 г.

5 сентября 1981 г. во время боевой операции лично вылетел на боевом вертолёте для разведки. Во время полёта обнаружил КП противника и принял решение уничтожить его. После пуска НУРС на выходе из атаки вертолёт был поражен из крупнокалиберного пулемёта противника, потерял управление и при столкновении со скалой взорвался. Так погиб генерал-майор Хахалов, не дожив до своего пятидесятилетия.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------



 ЯБЖАНОВ Павел Петрович, рядо­вой, водитель, род. 29.7.1969 в с. Торы Тункинского р-на Бурят. АССР. Бу­рят. Работал на Том­ском з-де режущих ин­струментов, учился в Томском политехиин-те. В ВооружСилы СССР призван 25.11.87 Кировским РВК г. Томск. 
В Респ. Афганистан с мая 1988. Неодно­кратно принимал участие в боевых опер-ях. Проявил себя мужественным и смелым воином. В сложной боевой обста­новке действовал умело и решительно. Умер вследствие тяжелого заболевания 28.9.1988. 
Нагр. орд. Красной Звезды (по­смертно). Похоронен в с. Шулуты Тункинского р-на. Его имя занесено на памятник воинам-интернациона­листам, установленный в центре род­ного села.
----------------------------------------------------------------------------------------------
БУРАЕВ Петр Николаевич, рядовой, минометчик, род. 2.8.1963 в с. Садовое Калм. АССР. Калмык. Работал на Сарпинском ав-тотрансп. предприятии.
В Вооруженные Силы СССР призван 4.10.81 Сарпинским РВК Калм. ССР.
В Республике Афганистан с декабря 1981.
Принимал участие в боевых опер-ях. 3.11.1982 в составе расчета миномета поддерживал мотострелк, роту, блокировавшую выход из ущелья.
В бою Б. заменил раненого ком-ра и продолжал вести огонь по пр-ку.
Командуя расчетом, Б. получил смертельное ранение.
За мужество и отвагу награжден орденом Красной Звезды (посмертно).
Похоронен в с. Садовое.
------------------------------------------------------------------- 

Сарангов Николай Басангович\1966.4.22-1985.8.25\

САРАНГОВ Николай Басангович, рядовой, пулеметчик, род. 22.4.1966 в с. Караванное Лиманского р-на Астрахан. обл. Калмык. Учился в Астраханском техническом ин-те рыбной пром-сти и хозяйства.
В Вооруж. Силы СССР призван 28.6.84 Ленинским РВК г. Астрахань.
В Респ. Афганистан с дек. 1984.
Принимал участие в 8 боевых опер-ях. 25.8.1985 в ходе боевой опер-и в "зеленой зоне" провинции Кандагар получил легкое ранение в ногу, но поля боя не покинул, продолжая вести огонь из личного оружия. Подавил несколько огн. точек пр-ка. Был снова ранен. Второе ранение оказалось смертельным.
Нагр. орд. Красной Звезды (посмертно).
Похоронен в с. Караванное.
Там его именем названа одна из улиц.
http://artofwar.ru/j/janr_1/text_0060.shtml
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Санжиев Батор Сандакдоржиевич\1966.01.02-1986.01.13\ 

Батор Санжиев родился в 1966 г. Учился в Хоринской средней школе №1, посещал секцию бокса в ДЮСШ,  был чемпионом района, первенства г.Улан-Удэ среди юношей. Чемпионом Бурятской АССР, занимался в парашютном клубе, выступал за сборную района в соревнованиях по хоккею с мячом, хорошо рисовал, фотографировал, играл на гитаре. По воспоминаниям. одноклассников и друзей отличался скромностью и любознательность. Окончил 10 классов, имея в аттестате 4 четверки, остальные – пятерки. В 1983 г. был награжден значком ЦК ВЛКСМ «За отличную учебу». В 1983 году после окончания школы поступил в Томский медицинский институт, где значился в числе лучших студентов, посещал секции горного туризма и подводного плавания. Учась на II курсе, добровольно изъявил желание служить в Демократической Республике Афганистан.. Три месяца оставалось ему до конца службы, когда три выстрела оборвали его жизнь. 13 января 1986 г. Батор погиб смертью храбрых при выполнении боевого задания. Посмертно награжден орденом «Красной Звезды». На улице Нагорной в с.Хоринск живут его сестра и брат.
------------------------------------------------------------------------- 

Чечень, Кавказ-д амь үрэгдсэн монголчууд:

 /дутуу/
Доржиев Александр Санжи-Сурунович
Баир Будожапов\1977.9.01-2006.5.17\
Лубсан Мархасаев\1975-2007.9.05\
Цыден Цырендоржиев\1969-2009.2.22\
Доржо Цыбиков\1983-2011.10.01\...
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\



Баир Владимирович Будожапов\1977.9.01-2006.5.17\
http://baikalpress.ru/number1/2006/21/005001.html

----------------------------------------------------------------------------------------

Лубсан Мархасаев\1975-2007.9.05\
arigus-tv.ru/news/item/4438

---------------------------------------------------------------------------------

Цыден Цырендоржиев\1969-2009.2.22\

--------------------------------------------------------------------------

Доржо Цыбиков\1983-2011.10.01\



...........................................................................................................
  
Чойрын Богд Уулын дэргэд болсон тулалдаан:



http://rgo-sib.ru/book/geo/10.htm#sec2 Так как по этим дорогам проходили многочисленные караваны, которые выедали корм, то монголы предпочитали ставить свои юрты в стороне от этих путей. На всем пути мы видели одну довольно большую кумирню Чойринсумэ, расположенную вблизи группы живописных гранитных гор Богдоула и Сексырула. На этих горах можно было наблюдать характерные признаки пустынного выветриванья — целые площадки, лишенные растений, вокруг глыб гранита, а в последних выеденные ветрами карманы, ниши и ячеи (рис. 9). "Три года по Монголии"
------------------------------------------------------------------------

Улаан Хадны тулалдаан:



Төв аймгийн Лүн сумын нутагт орших Хустайн нурууны Улаан Хад. Азийн Морьт Дивиз 1921 оны 3-р сард энд хятад цэргүүдтэй олон өдөр, шөнийн тулаан хийсэн.

"...Унгерн 3-р сарын 18-нд Говиос ирээд, Резухиныг баруун чиглэлд хятадуудтай тулалдаж байгаа тухай мэдээг авангуут тэр дороо л их буу чирэх шинэ морьд бэлтгэхийг тушаагаад....Өөрөө 19-ний орой машинаар гарсан боловч зам зуурт орсон их цасыг арайхийн гэтэлж 20-ны өглөөний 10 цагт тулалдааны талбарт арайхийн очжээ. Харин цахрууд хоног гаруйхны хугацаанд 130км-ыг туулаад 20-ны шөнө очсон юм....Гэвч хятадуудаас хариу горьдож 3 цаг хүлээх нь Унгерны зан биш тул, даруй мордон хятадуудын байрлал руу харайлгачихжээ. Энэ үед түүнийг 1-р өндөрлөгөөс буудсан боловч азаар суманд өртсөнгүй. Тэрбээр давхин очуутаа хамгийн том офицер болох хурандаа Чжоу-г дуудан уулзаж, 3-р сарын 21-нд зэвсгийг нь хураах тухай тохироод орой болсон хойно буцан иржээ....". хуудас 92, М.Г ТорновскийТорновский/1882-195?/-Азийн Морьт Дивизийн Штабын дарга асан,/ "Монголчуудтайгаа бол би Лиссабон ч хүрнэ", Жиком Пресс, Улаанбаатар, 2009 он.

 "...When we had crossed the Burgut Mountains, we entered the Tola River valley, farther up which Urga is located. The road strewn with the overcoats, shirts, boots, caps and kettles which the Chinese had thrown away in their fight; and marked by many of their dead. Further on the road we crossed a morass, where on the either side lay great mounds of the dead bodies of men, horses and camels with broken carts and military debris of every sort...". хуудас 229, "Beasts, Men and Gods", Ferdinand Ossendowski, New York, E.P Dutton and Company, 1923.

------------------------------------------------------------------------------------------

 

Азийн Морьт Дивизийн буриад дарга нарын нэрс: 1. Жамбалон Жигжитжаб- Дивизийн дэд Жанжин,
2. Очиров Цырен Лүдыпович\1876-1923.9.09 өглөөний 4 цаг\, Оросын армид Унгернтай хамт германчуудтай байлдсан, дараа нь Колчакийн армид явсан, сүүлд нь АМД-ын хурандаа. Оросын Байгал мужийн Троицкосавск хошууны Хүдэрийнх. 
3. Ваньчиков, хурандаа, буриад зуутуудын дарга-Өргөөг дайрсан 1920.11-р сарын эхний байлдаанд алагдсан бололтой. 
4. Тубанов Цырендаш Жигжитович\1890-1923.9.09. өглөөний 4 цаг\, хорунжий, Оросын Байгал мужийн Троицкосавск хошууны Чүхийнх. 
5. Абидуев- Хужирбуланд цэргийн сургагч байсан, 
6. Галданов, дэслэгч 
7. Цымпилов, 
8. Жамсаранов, дэслэгч, 
9. Вандан Тугутов-Улаантантай байлдаж яваад Эрдэнэ ваны нутагт алагдсан 
10. Буяндаев, 
11. Ванданов Бато- Орос-Японы дайнд оролцогч, 1913-1914 онуудад Ховдод Верхнеудинский Хороонд алба хааж байсан.
12. Цыденжапов-Улаантантай тулалдаж яваад Эрдэнэ ваны нутагт алагдсан, 
13. Кучутов Дима, Эрхүүгийн шүдний эмч, Богд Хааныг ордноос нь тэврэн гаргаж, морин дээр авч тутаасан, дивизийн "Шаляпин". 
14. Тапхаев Дугар, ахлагч. 
15. Ергонов, дэд есаул, Унгерны бие хамгаалагчдын ахлагч... 
16. Батуев...

 ---------------------------------- "надо создавать великую Желтую империю и драться с большевиками На этот пост лучше бы вообще какого-нибудь бурята (офицера русской службы). Того же Ваньчикова например или Очирова. С уважением, Нико Лаич". -------------------------------------- "...Унгерны дивизийн офицерын бие бүрэлдэхүүний хувьд гэвэл, тэдгээрийн 70% нь оросууд байсан юм. Тэдэнтэй эн зэрэгцэн үнэлэгддэг нь зөвхөн буриадын хасгууд билээ...". хуудас 129, Н.Н Князьев-АМД-ын комендантын дарга, "Домогт Барон", Жиком Пресс ХХК, Улаанбаатар, 2010 он.



No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.