Friday, January 30, 2015

37. "-Надаас хойш Монголд галав юүлсэн ч яахав".

Нийтлэлч Алхан Болд. \дуусаагүй\ 37. "-Надаас хойш Монголд галав юүлсэн ч яахав".
/-Зөвхөн МАК компани гэхэд 36 лиценз эзэмшиж байна. Цагаан Суварга байна. Цагаан Суварга бол зөвхөн танай гэр бүлийн өмч биш. Монголын бүх ард түмний өмч..."/.  У.Хүрэлсүх-Монгол Улсын Ерөнхий Сайд.
Mонголын 3 сая иргэн магадгүй, ганц ч лицензгүй байхад, ганц гэр/
"-Надаас хойш Монголд галав юүлсэн ч яахав".
Монголд хар амиа хичээж төрд шургалдаг явдал үргэлжилсээр байна.
Зурагтаар Налайхын нисдэг "нисдэг дарга"-ын тухай ярьж байна. 2012 онд засаг дарга болохдоо "би машингүй, хашаа байшинд амьдардаг гэж ярьж зогссон нэгэн 2-хон жилийн дотор тансаг харш, Ланд-200 тэргүүтэй 3-4 машинтай "тэнгэрийн амьтан" болсон тухай http://www.shuurhai.mn/74486 -ээс та уншаарай. 4 гадаад паспортоороо 40 гаруй удаа гадаад руу  хөөрсөн тул "нисдэг дарга" гэгдэх болж.
Надаас хойш Монголд галав юүлсэн ч яахав-хэмээн хахаж цацан идэгсэдийн нэг нь энэ юм даа. Монголын хулгайчдийн онцлог нь юу вэ? Гэдэс нь хагарах гээд байвч  ч хоолны дуршилтай...
Очирбатын Дашбалбар "...Учир иймд "надаас хойш галав юүлсэн ч хамаагүй! гэх сэтгэлээр эх орондоо ханддаг хүмүүс өөрийн өчүүхэн биеийг далайн хөөс, өөрийн өчүүхэн санааг зэрэглээ гэж бодож явалтай" гэж "Газрын төлөө тулалдаан эхэллээ" хэмээх алдарт бүтээлдээ бичсэн.
2020.5.24: T8ТВ-ын "Экологийн цаг" нэвтрүүлгээр Өмнөговь аймгийн Цогт-Овооо суманд төрсөн Хархүүгийн Мандахбаяр оролцож Алтан-Уулын ойролцоо Корейн AG Mining компани алт угаахын тулд олон худаг гаргасныг үзүүлэв.  Х.Мандахбаяр Корейн Элчинд энэ компанийн талаар мэдэгдлээ хүргүүлжээ.
Өөр нэгэн уулыг нурааж замь тавьсан компанийн УБ-т төрж өссөн монгол залуугаас Х.Мандахбаяр:
-Нураасан ууландаа дараа нь бут сөөг ургамлыг нь нөхөн тарьж чадах уу?
-Чадна шүү дээ.

Thursday, January 29, 2015

36. "Лам нарыг тэжээхийг ...".

Зураг дээр: Мөхлийн ирмэгт байгаа Монгол. 1913. Стефан Пассет.

/В 1872 году этот монастырь получившии в народе название Шара-Сумэ подвергся почти полному разрушению, причем монахи уже при одном слухе о приблежении дунган разбежались, оставив его без охраны.../.

36. \дуусаагүй\Нийтлэлч Алхан Болд.
 
"Лам нарыг тэжээхийг Монголд сүсэглэх гэдэг."
Зуд болоход нохой таргалдаг
Зовлон болоход лам таргалдаг" эртнээс ярьж ирсэн монголчууд лам нарынхаа дотор дүрийг мэднэ.
Жаахан тодотгож хэлбэл, зуд бол өвөл бүр болдоггүй. Лам нар  бол харин өдөр алгасахгүй өргөл, барьц авч суудаг учраас монголчууд бас тэднийгээ "шар хувалз" гэж нэрийдэх  нь ч бий. 
1918 онд Монголын эрэгтэй хүмүүсийн 44% лам, банди нар байв. Ленин хэлсэн болохоос биш, шашин бол хар тамхи гэдэг нь гашуун ч, үнэн юм.
Энэ арми эх оронд аюул тохиолдоход /1919/босдоггүй мөртлөө, өөрсдийн ашиг, тав тух нь багасаад ирэхээр л босдог/1932/.

Лам нарын армийг тэжээхийг Монголд буддын шашин гэдэг. 1990 оноос сүм хийдүүд Бизнес Центрүүд болох гараагаа эхэлсэн. 

"...A solitary, meagrely clad little old woman pattered to and fro several times between the two courtyards. In her outstretched hands she carried a small faded hadak and a shabby leather bag. I asked her through window if she, too, was not going to the place of the festival. Yes, indeed, she was, but the crowd and all the noise had made her giddy in the head. She had come from far out on the steppe where she lived alone with her seven goats, and she was so poor that she had only been able to bring this little bag of goat's milk cheese. Now she did not know whether to offer it on the altar of Maidari or to lay at Yolros Lama's feet. It was terrible problem. 
I escorted her to Yolros Lama's door and observed with what trembling supplication she approached the Great Miracle. Her old knees creaked as she tried with the help of her stick to get down into a kneeling posture to present her offering.../page 41, "Men and Gods in Mongolia" by Henning Haslund.

Монголчуудын толгойг угаах гол зэвсэг-буддын шашныг санхүүжүүлж байсны нэг баримтуудаас: 
"- Об этом монастыре монгольская летопись Эрдэнийн Эрхи впервые упоминает под 1762 г, когда на его месте находилась лишь небольшая обитель, основанная өлетским ламой Дондоком. На отпущенные пекинского казначейства 10000 лан, эта обитель была в 1766 г. значительно расширена, обведена каменной стеной, в ней выстроен был общирный храм и помещения и хувараков; одновременно в него собраны были ламы из мянгатского и өлетского хошунов и управление было передано хутуктам Дзасакту-хановского и Сайн-нойнского аймаков. 
В 1872 году этот монастырь получившии в народе название Шара-Сумэ подвергся почти полному разрушению, причем монахи уже при одном слухе о приблежении дунган разбежались, оставив его без охраны...".

"...В Ламыйн-гэгэне как одном из самых главных, старинных и больших монастырей, примыкающих к Гобийской части Монголии, таких праздников летом бывает особенно много. В монастыре было около 2 0 0 0 постоянно живущих лам, которые возглавля48 лись молодым гэгэном в возрасте от 18 до 20 лет. И вот в праздники 49 как на поклонение этому гэгэну, так и к празднику цам , а также проведать родственников лам и за покупками (рядом с монастырем был расположен целый ряд торговых организаций) съезжались многотысячные толпы аратов, приезжающих иногда за 400-500 км и более. К каждому живущему в монастыре ламе обязательно приезжали 1 - 2 человека из его семьи, а то и вся его семья прикочевывала к монастырю со всем своим хозяйством. Ехали и везли массу подарков и подношений ближние и дальние родственники живущих в монастыре лам.
Особенно много подношений везли араты главному и самому «святому» ламе монастыря — гэгэну.
Для приема поклонников и их приношений ламы во дворе одного храма устроили для Цэрэн Дорджи (имя гэгэна) под тентом (был июль, и стояла страшная жара) седалище, нечто вроде своеобразного трона, куда араты со своими приношениями и потянулись нескончаемой цепочкой. Окружающие гэгэна ламы пропускали богомольцев по определенной очереди, сначала, по-видимому, аратов с более ценными подарками. Молодому гэгэну страшно надоедали все эти поклонники, а особенно в такие жаркие, душные июльские дни, когда ему приходилось сидеть и принимать их почти целыми днями. Обычно он к каждому подходившему и кланявшемуся богомольцу прикасался четками, которые держал в руке, или какой-то еще особой, по-видимому, для этого предназначенной палочкой. Но иногда это ему надоедало, действовала страшная жара, да и рука от беспрерывного благословения уставала, и он подползавшего к нему, часто на коленях, арата трогал, а иногда и основательно пихал ногой, а то и просто, взяв какойлибо лежащий предмет, запускал в своих поклонников. В числе таких предметов два раза была чашка из-под кумыса, стоявшая возле гэгэна...".


Сурвалжилга: Банк, гандан хоёрыг ялгахааргүй болжээ

35. "Улаанбаатар Улс"

\дуусаагүй\ 35. Нийтлэлч Алхан Болд. "Улаанбаатар Улс".

 -Өглөөнөөс хойн үд хүртэл явахдаа бид 10-аад онгоц дээгүүр өнгөрөхийг харсан ч ганцхан машинтай зөрлөө"/Энэ бол Хэнтий аймгийн Дархан сумаас зүүн тийш 30км орчим км-т замын хажууд цайлахдаа  бичсэн минь/.

Эрт үеээс киргиз явснаа 1923 оноос казак "болсон" талын киргизүүдийн хүү Турар Рыскулов 1924 онд Өргөө/Нийслэл Хүрээ/-г маань Улаан Баатар хэмээн нэрлэх санал гаргасан нь дорхноо хэрэгжсэн түүхтэй. Хэтэрхий урт, улаан нэр. Хэтэрхий уртаас нь болоод дэлхийнхэн голдуу UB//ЮБИ/гэдэг.

Монгол Улс тэртэй тэргүй, хэдэн жилийн дараа  Хархоринд шилжих нийслэлээ Хархорин гэсээр байх нь мэдээж. Харин хүн амын маань ихэнхи цугларчихаад байгаа-Богд Уулын арын нийслэлээ эргүүлээд Өргөө болгое, эсвэл Есүүхэй гэе.
Киргизүүд Зөвлөлтийн үеийн Фрунзе нийслэлээ Бишкек болгосон шиг.

Хөдөөгийн нэгэн айлд 4 настай хүү Арвайхээрээс иржээ. Учир нь байр хүрэлцээгүйгээ тэндхийн цэцэрлэгүүд энэ жил зөвхөн 3, 5 настнуудыг л авсан гэнэ.  Ийнхүү тэр хүү, эмээ өвөө дээрээ өвөлжихөөр ирсэн байв. Бас аав нь Улаанбаатарт ирж ажил хийж буй гэнэ. Ийнхүү хамаг цэцэрлэг Улаанбаатар Улсад л баригдаж, хөдөөдөө үлдсэн хэдэд цэцэрлэг ч хүрэлцэхгүй байна. Монгол Улсын газрыг чөлөөлж байна.
Хүн амынх нь ихэнх нийслэлдээ бөөгнөрсөн улс дэлхийд 2-хон байдаг нь Исланд ба Монгол. Рейкьявик ба Улаанбаатар.
Исландын 321000 хүний ихэнхи нь буюу 180000 нь нийслэл Рейкьявикт суудаг. Дайн болоогүй Монголоосоо "дүрвэсэн" монголчууд эргэн ирэх янз байна уу? 

Монгол хүн хаа нэгтээ хоол сайнтай, мөнгө ихтэй, хувцас сайнтай явахын төлөө төрдөг гэж үү? Монгол хүн хамийн гол нь өвөг дээдсийн нутгаа сахин суух гэж төрдөг гэдгийг бага насанд насанд нь сурталчлаагүйгээс л үндэстний эмгэнэл үргэлжилж байна. 

Хүн амынхаа ихэнхийг Богд Уулын арын хөндийд бөөгнөрүүлж болохгүйн маш том шалтгаан бол Монгол Улсын нутаг бол газар хөдлөлтийн идэвхтэй бүсэд хамаардаг.


1905.6.26-нд Булнайн нуруунд 8.4 рихтерийн шаталбар  , 1957.12.04 онд Их Богдод 8.1 рихтер, 1931.8.10-нд Монгол Алтайн Нуруунд 8.0 рихтер , 1967 онд Могодод 7.3 рихтер хүчтэй газар хөдлөлт болсон. 

Өөрийн нутаг, өөрийн улсдаа амьдрах шиг сайхан юм байхгүй гэдгийг Сирийн дүрвэгсэд ойлгож байна гэнэ-Лалын Улсын алан хядагчдаас зугтсан сиричүүдын нилээд нь эргэн ирж байна гэнэ. Эвлэрлийн Тохиролцоо хэрэгжиж хугацаа болоогүй байхад шүү дээ. Жишээ нь, Германаас. Сирийн Дүрвэж хүмүүсийн талаархи Сайд Бусейна Шаабан: -Бүх Сиричүүд эргэн ирнэ байх гэж найдаж байна хэмээн ярьжээ. "Они уже возвращаются, — считает Шаабан. - Очень много людей возвращаются из Германии, например. Западные СМИ ведь показывают Европу не иначе как Голливуд, где цветут цветы и все очень счастливы. Но когда наши люди приезжают туда, они оказываются без денег и без работы. Многие уже возвращаются, потому что на собственном опыте убедились, что лучше всего жить в своей стране. И я надеюсь, что все сирийцы вернутся на Родину, потому что люди — это самое главное богатство Сирии".http://www.vesti.ru/doc.html?id=2725203